KMSKA-restaurator Karen Bonne verblijft 4 maanden lang in Los Angeles waar ze het schilderij Adam en Eva uit het paradijs verjaagd uit de Ensorcollectie van het KMSKA restaureert in het prestigieuze restauratieatelier van The J. Paul Getty Museum. Ze nam ook twee werken mee van Gerard David die eveneens ter plaatse behandeld zullen worden. Een update over haar werkzaamheden in Los Angeles.
Mijn verhaal begint met de imposante klim naar The Getty Center – aan de ene kant een steile rotswand met onderaan de Freeway en aan de andere kant een naaldbos dat onder meer herten herbergt. Ik zit in een volgwagen met een security agent van The Getty Museum. Voor ons rijdt een vrachtwagen met de schilderijen van Gerard David die zojuist samen met mij de oceaan zijn overgevlogen. Bovenaan schittert de witte kunsttempel van architect Richard Meier in de laatste zonnestralen van de dag. Dit wordt mijn nieuwe werkplek voor de komende 4 maanden. Op de site is naast het museum ook het Research Institute ondergebracht, waar collega Herwig Todts aan het Ensoronderzoek zal werken.
Verrijkende visies
James Ensor, Adam en Eva uit het paradijs verjaagd, © KMSKA – Lukasweb -, foto Hugo Maertens
In het restauratieatelier stond Ensors Adam en Eva uit het paradijs verdreven al op mij te wachten. Het schilderij was in Los Angeles gebleven na de Ensortentoonstelling in de Getty in het najaar van 2014. Het atelier biedt een panoramisch uitzicht over de stad en en het binnenkomende licht accentueert het gele en uiterst blinkende aspect van de vernislaag op het schilderij sterk. Meteen de reden waarom het een restauratie verdient. De komende weken zal ik, in samenspraak met de restauratoren in L.A. en in België, bekijken hoe ver we gaan in het verwijderen van die vernis. Uit voorgaande restauraties van Ensorschilderijen weten we namelijk dat sommige kleuren die hij gebruikte uitermate gevoelig zijn voor solventen. In dergelijke gevallen kan het soms beter zijn om een dunne laag vernis te laten zitten. Ik kijk erg uit naar de discussies omtrent het al dan niet vernissen na restauratie. Bij 19de– en 20ste-eeuwse werken is het niet altijd duidelijk of het de intentie was van de kunstenaar om een werk te vernissen of niet. Vele van de huidige vernissen zijn aangebracht tijdens eerdere restauratie-interventies en doen een werk niet altijd eer aan. Het is verrijkend om andere visies te horen en daaruit te leren.
“Ik kijk erg uit naar de discussies omtrent het al dan niet vernissen na restauratie.”
Daarnaast hebben we ook de mogelijkheden van onderzoek besproken, in het kader van het Ensor Research Project. Waarschijnlijk zullen we bijkomende analyses uitvoeren op het schilderij om nog meer informatie over de gebruikte pigmenten te bekomen. En natuurlijk zullen Herwig en ik ook de kans krijgen om de Intrede van Christus in Brussel, Ensors meesterwerk uit de collectie van The Getty, grondig te bekijken.
Beeldvorming
De schilderijen van Gerard David zullen door twee restauratoren van The Getty behandeld worden, in overleg met het team van Antwerpen. Momenteel is de beeldvorming van die werken afgerond. Het gaat om de fotografische documentatie voor restauratie en ultraviolet-, infrarood- en röntgenopnames. Opvallend is dat die laatste twee opnames door de restauratoren zelf gemaakt worden. Iedereen hier heeft daar een speciale opleiding voor genoten. Op dit moment focussen restauratoren zich op het in kaart brengen van de toestand van de werken om zo tot een behandelingsvoorstel te komen. Daarover later meer.
Het KMSKA blogt 
Karen, ik wens jou een prettig, arbeidzaam en vruchtbaar verblijf toe in Los Angeles.
Mogen jouw restauratiewerkzaamheden een schone bestemming vinden na jouw samenwerking met verschillende kunstenaars en restaurateurs. Wat wordt er over vernissen besloten?
Hartelijke groeten van Han Messie