Tragiek van een haring

Tijdens de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke blogt curator Nanny Schrijvers elke week over één aspect van de tentoonstelling. Deze week komt de tragische haring van Gust De Smet aan bod.

Gustave De Smet, Stilleven, 1940, © KMSKA / Lukas-Art in Flanders vzw – foto Hugo Maertens, Aanvullende rechten: Sabam

In de inleiding van zijn roman Kaas schreef Willem Elsschot het volgende over het verschil tussen de schilderkunst en het schrijverschap:

“In de natuur zit het tragische in ’t gebeurde zelf. In kunst zit het meer in den stijl dan in wat er gebeurt. Een haring kan tragisch geschilderd worden, al zit er aan zoo’n beest niets dat tragisch op zichzelf is. Daarentegen is het niet voldoende te zeggen ‘mijn arme vader is dood’ om een tragisch effekt [sic.] te bereiken.”

Toeval wil dat Gust De Smet enkele jaren na het verschijnen van Kaas een Stilleven met een tragische haring – net zoals Elsschot het beschrijft – geschilderd heeft. Die kan je in de tentoonstelling bekijken. Zeg nu zelf, ooit al een vis gezien die er nog miserabeler uitzag?

Aards expressionisme

Tijdens de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke blogt curator Nanny Schrijvers elke week over één aspect van de tentoonstelling. Deze week vertelt ze hoe Gust De Smet en Frits Van den Berghe het expressionisme ontdekten.  

Gustave De Smet, Vrouw van Spakenburg, 1917, © KMSKA / Lukas-Art in Flanders vzw – foto Hugo Maertens, Aanvullende rechten: Sabam

Tijdens WOI verbleven zowel Gust De Smet als Frits van den Berghe in Nederland. Daar werden ze geconfronteerd met het Duitse expressionisme. Hun Nederlandse collega’s pikten vooral op hoe de ruimte kan opgedeeld worden in verschillende kleurvlakken, terwijl De Smet en Van den Berghe zich eerder toelegden op een krachtige structuur. Hun werk is zwaarder en aardser dan het “letterlijk” veeleer oppervlakkige en luchtige kubisme. Als Van den Berghe zijn weldoeners voorstelt dan lijkt Paul-Gustave Van Hecke beresterk en onverzettelijk. Eén en al volume. De Vrouw van Spakenburg Van De Smet is een ontleding van wat er gezien kan worden alsof een spiegel in scherven valt.

Gustave De Smet, Landschap met aardappelrooier, 1920, © KMSKA / Lukas-Art in Flanders vzw – foto Hugo Maertens, Aanvullende rechten: Sabam

Hetzelfde zie je in Landschap met aardappelrooier waarbij De Smet experimenteert met de houtsnedetechniek

Dag van de wetenschap

Tijdens de Dag van de Wetenschap op zondag 25 november staan de onderzoekers van het KMSKA klaar in de Koningin Fabiolazaal om samen met jou door de lagen van een schilderij kijken.

Fotografisch onderzoek bij schilderijen

Hoe kijk je met de hulp van een camera doorheen de geschilderde lagen van een kunstwerk? Hoe kan je het ontstaan van het kunstwerk reconstrueren en de creatieve geheimen van een kunstenaar doorgronden? Heeft de schilder zijn compositie uitgetekend vooraleer hij aan het werk ging? En op welke manier bereidde hij de drager voor? Samen met de wetenschappers van het museum baan je je een weg doorheen het schilderij en zoek je een antwoord op deze intrigerende vragen.

Vragen staat vrij!

Heb jij nu al vragen over fotografisch onderzoek bij schilderijen? Stuur ze door via Facebook, Twitter, e-mail of als reactie op dit blogbericht. Onze wetenschappers zullen ze met plezier beantwoorden.

Tijdens de Dag van de Wetenschap is de toegang tot de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke gratis. 

Volg eens een familierondleiding (met een vriendje)

An Sijsmans is teamverantwoordelijke educatie in het KMSKA. Afgelopen zondag volgde ze een familierondleiding in de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke, samen met Bareq. Ze blogt over wat ze tijdens de rondleiding allemaal gezien en gedaan hebben.

Met het team educatie zijn we de voorbije zomer gestart met rondleidingen op maat van families bij De Modernen in de Koningin Fabiolazaal. Gisteren heb ik zelf een keer meegedaan. Ik heb geen kinderen, maar nodigde een vriendje uit, Bareq. Hij is 9 jaar en woont nog niet lang in België. Ik leerde hem kennen via De Boekentoren van Meters en Peters vzw, een voorleesproject aan huis voor nieuwe, jonge Antwerpenaren.

Het museum of de Sint?

Bareq twijfelde eerst of hij niet liever de Sint zag aankomen in Berchem, maar hij vertrok toch enthousiast mee naar de Fabiolazaal. Museumgids Jet stelde ons voor aan de andere deelnemers aan de familierondleiding: een papa met zijn dochter, een moeder met zoon en een grootvader met zijn kleindochter. Samen wandelden we door de tentoonstelling. Jet nodigde ons uit om goed te kijken en samen te praten over de schilderijen en prenten, aan de hand van vragen (Welk kunstwerk vind jij erg bijzonder? Zijn de figuren van Permeke levensecht? Welke vormen herken je in het schilderij Pally van Gust De Smet?) en opdrachten (Zoek eens een schilderij dat met dit penseel zou kunnen geschilderd zijn. Of: zet zelf een detail van een werk op papier en kleur het in).

Familierondleiding in de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke

Het viel me op dat Bareq, hoewel hij nog niet zo goed Nederlands spreekt, enthousiast deelnam aan de gesprekken, en dat hij heel andere zaken in de schilderijen zag dan ik. Iedereen heeft dan ook een eigen referentiekader om naar de wereld te kijken, en ik vond het zeer leuk om de reacties van Bareq en de andere deelnemers te horen.

Tot slot hielp Jet ons nog een button te maken van het detail dat we ingekleurd hadden. Bareq was blij met een eigen Pally op zijn jas! En zijn papa had in Berchem de intrede van de Sint op video opgenomen, dus hij had niets gemist…

Wij hadden een gezellige zondag in het museum!

Ook op zondag 25/11, 30/12, 27/1 en 24/2 (telkens om 10.30) en op woensdag 12/12, 9/1 en 13/2 (telkens om 14.30) kan je nog deelnemen aan een familierondleiding. Vooraf inschrijven is noodzakelijk. Meer info vind je op de website van het KMSKA.

Drukken voor Dummies (deel 3)

In de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke kan je naast schilderijen ook drukwerk zien van Frans Masereel en Gustave De Smet. Babette Cooijmans, educatief medewerker van het museum, legt uit hoe je snel mooie drukwerkjes maakt. Vandaag: stap 3!

Stap 1 of stap 2 gemist?

De benodigdheden vind je bij stap 1. Vandaag komen daar nog een drukpers OF een lepel bij.

Stap 3

Leg je compositie op de drukpers en bedek ze met een blanco blaadje papier en een groot stuk karton. Zo voorkom je dat de pers vuil wordt. Leg het vilt van de pers erover. Stel de druk van de pers in en draai aan het wiel. Je werkje rolt nu van de ene kant van de pers naar de andere. Probeer dit in een vloeiende beweging te doen. Wel oppassen dat je vingers niet tussen de pers komen, want dat kan ontzettend pijnlijk zijn. Haal de twee bladen papier opnieuw van elkaar. Je hebt nu een afdruk gemaakt van je compositie. Wil je er nog één maken? Zorg er dan voor dat je je compositie opnieuw met inkt bedekt voor je ze terug door de drukpers laat gaan.

Natuurlijk heeft niet iedereen een drukpers. Gelukkig zijn er alternatieven die wel iedereen in huis heeft. Zo kan je voor een eenvoudige afdruk ook gebruik maken van een lepel. Leg dan gewoon een blanco blaadje papier op je ingeïnkte compositie en druk door middel van cirkelbewegingen aan met een lepel. Let er wel op dat je zeker geen plekjes vergeet.

Heb jij de voorbije dagen meegedrukt? We zijn erg benieuwd naar het resultaat. Stuur het gerust naar ons toe.

Leg je compositie op de drukpers en bedek ze met een blanco blaadje papier en een groot stuk karton.

Leg het vilt van de pers erover.

Stel de druk van de pers in en draai aan het wiel.

Haal de twee bladen papier opnieuw van elkaar.

Je hebt nu een afdruk gemaakt van je compositie.

Wil jij dit ook graag eens proberen? Tijdens de Kunstendag voor kinderen op zondag 18 november kan je heel de dag leren drukken met een echte drukpers bij de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke in de Koningin Fabiolazaal.

Drukken voor Dummies (deel 2)

In de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke kan je naast schilderijen ook drukwerk zien van Frans Masereel en Gustave De Smet. De komende dagen legt Babette Cooijmans, educatief medewerker van het museum, uit hoe je snel mooie drukwerkjes maakt.

Stap 1 gemist?

Stap 2

Gebruik de spatel om de drukinkt uit te smeren op het plexyglas. Probeer de inkt zo gelijk mogelijk te verdelen. Je hoeft niet heel het oppervlak vol te strijken. Zorg dat het vlakje dat je maakt ongeveer zo breed is als de inktroller. Met die inktroller rol je de inkt  – hoe kan het ook anders – verder uit. Het is belangrijk dat de roller helemaal zwart is. Nu kan je je kartonnen compositie bedekken met inkt. Je bent helemaal klaar om te beginnen drukken.

Gebruik de spatel om de drukinkt uit te smeren op het plexyglas.

Zorg dat het vlakje dat je maakt ongeveer zo breed is als je inktroller en rol verder uit.

Inkt je kartonnen compositie in.

Je bent nu klaar om te beginnen drukken.

Surf morgen opnieuw naar deze blog voor de derde en laatste stap.

Wil jij dit ook eens proberen? Tijdens de Kunstendag voor kinderen op zondag 18 november kan je heel de dag leren drukken met een echte drukpers bij de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke in de Koningin Fabiolazaal.

Drukken voor Dummies (deel 1)

In de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke kan je drukwerk zien van Frans Masereel en Gustave De Smet. Zij maakten hout- en linosnedes die ze vervolgens bedekten met zwarte inkt om een afdruk te maken op papier. Maar er zijn tal van andere technieken om tot mooie resultaten te komen. Babette Cooijmans, educatief medewerker van het museum, legt je de komende dagen uit hoe je ook met karton drukken kan. 

Wat heb je nodig?

Benodigdheden om te drukken met karton

• Een potlood
• Karton
• Papier (zowel om de tafel mee af te dekken, als om op te drukken)
• Een zwarte stift
• Een schaar
• Lijm
• Een stuk plexyglas
• Drukinkt (op waterbasis zodat alles opruimen achteraf vlot kan verlopen en je geen vlekken die er nooit meer uitgaan)
• Een inktroller
• Een spateltje

Stap 1

Maak een tekening op het stukje karton en ga er met een zwarte stift over. Knip de vormen die je getekend hebt vervolgens uit en schik ze opnieuw op een blad. De basis voor je drukwerkje is nu klaar.

Maak een tekening op het stukje karton en ga er met een zwarte stift over

 

Knip de vormen die je hebt getekend uit.

 

Schik ze opnieuw op een blad papier.

 

De basis voor je drukwerkje is klaar.

Surf morgen opnieuw naar deze blog voor de volgende stap!

Wil jij dit ook eens proberen? Tijdens de Kunstendag voor kinderen op zondag 18 november kan je heel de dag leren drukken met een echte drukpers bij de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke in de Koningin Fabiolazaal.

Kind in de kunst

Tijdens de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke blogt curator Nanny Schrijvers elke week over één aspect van de tentoonstelling. Met de Kunstendag voor kinderen in het vooruitzicht kijkt ze deze week naar de schilderijen die Edgard Tytgat en Hippolyte Daeye van kinderen maakten.

Hippolyte Daeye, Kind, 1933, © KMSKA / Lukas-Art in Flanders vzw – foto Hugo Maertens

Het kind van Hippolyte Daeye zit, enigszins naar rechts gedraaid, op een stoel en vangt zo het licht op. Het schilderij zit dun in de verf en de kleuren zijn heel zorgvuldig uitgesmeerd en uitgeveegd. Hierdoor ontstaat een ijle sfeer. Met houtskool  benadrukte de kunstenaar de vorm. Wat direct opvalt, zijn de donkere ogen van het kind. Bij Daeye gaat het niet over verf maar over gedempte tonen en toonovergangen. Hij gaf de figuren die hij schilderde nauwelijks gewicht of ruimte. De omgeving is niet duidelijk weergeven en de plans vervloeien in elkaar.

Edgard Tytgat, Portret van een kind, 1931, © KMSKA / Lukas-Art in Flanders vzw – foto Hugo Maertens, Aanvullende rechten: Sabam

Het kindje van Edgard Tytgat zit duidelijk steviger op haar stoel. Het is een portret en het meisje poseert om er op haar best op te staan. Dat maakt dat ze ouder toont dan ze eigenlijk is.

In de wolken!

In de verf, het kijk- en doeboekje bij de tentoonstelling De MODERNEN. Rondom Permeke eindigt met een tekenwedstijd. Ontdek de winnende inzending van de maand oktober.

In De MODERNEN. Rondom Permeke kunnen kinderen met het kijk- en doeboekje ‘In de verf’ kunstenaars ontdekken die meester waren in het schilderen. Bij 10 schilderijen lossen ze, samen met hun ouders, grootouders, broers of zusjes, leuke opdrachten op die Vlieg voor hen bedacht heeft. Helemaal achteraan in het boekje daagt Vlieg hen uit om een mooie wolkenhemel te bedenken. Net zoals op sommige van de kunstwerken in de tentoonstelling. Wie zijn of haar tekening afgeeft aan het onthaal of opstuurt naar het KMSKA maakt kans op een mooie prijs.

In de wolken

De winnende inzending van de maand oktober

Het museum was helemaal in de wolken met de mooie inzendingen die de voorbije weken zijn binnengekomen. Dit is de winnaar van de maand oktober. De jonge kunstenaar die deze wolkenhemel maakte, wordt persoonlijk op de hoogte gebracht. Alle andere inzendingen krijgen een plekje in onze digitale Facebookgalerij.

Vol passie kijken naar jeugdcultuur

Jongeren. Wie zijn ze? Wat doen ze? Wat willen ze? En wat net niet? Het zijn vragen waar heel wat culturele instellingen vandaag de dag mee zitten. Veerle Quirynen behoort –  nog net –  tot deze felbegeerde doelgroep. Als lid van Jongbloed! gaat ook zij actief op zoek naar antwoorden. Daarom trok ze eind vorige maand naar de studiedag Wholehearted in Gent. Ze blogt over drie gedreven sprekers die haar zijn bijgebleven.  

Een illustratie van Topo Copy die verdacht veel op Veerle Quirynen lijkt.

Ted Polhemus neemt al meer dan 30 jaar de leefwereld van jongeren onder de loep. Conclusies die hij daaruit trekt zijn o.a. dat een gemeenschappelijke leeftijd of generatie niet meer belangrijk is voor jongeren vandaag de dag. Het gaat nu eerder om een gemeenschappelijke identiteit, om wat je doet en/of hoe je dat goed doet. Bovendien laten jongeren zich niet langer in hokjes duwen. Ze zijn niet meer óf punk, óf hippie óf rock. Ze mixen verschillende stijlen en invloeden tot hun eigen, nieuwe stijl. Is dit op zich dan ook weer geen nieuwe stijl, bedenk ik mij? Tot slot benadrukt Polhemus dat jongeren hun stijl en identiteit graag tonen aan de buitenwereld en dat dit vaak gebeurt via merken. Het merk op een t-shirt is volgens Polhemus zodoende meer dan een merk. Het is de communicatiedrager die iets zegt over de waarden en normen waarin jongeren geloven.

Alexander Devriendt, bezieler van toneelgezelschap Ontroerend Goed, dompelt ons onder in zijn manier van werken met jongeren tijdens de verschillende theaterstukken die hij met hen maakte. Startpunt bij alle voorstellingen was dat de jongeren het voor het zeggen hadden. Zij bepaalden inhoud, tekst, …. Devriendts aanpak hierbij is los en gedurfd.  Hij wil een vrije ruimte creëren waar de jongeren kunnen doen en laten wat ze willen om zo te komen tot een stuk. Ook al ontspoort die vrijheid soms. Vallen en opstaan heet dat dan. Ook voor de begeleider. Maar dat experimentele, ongeleide is net de kracht van deze werkprocessen en zodoende ook van de voorstellingen die eruit groeien. Je moet het maar durven!

Tot slot vertelt Tijs Vastesaeger in een beleidskader over het belang van samenwerking. Netwerken met andere (jongeren-)organisaties is van cruciaal belang, wil je iets voor (en door) jongeren opzetten. Welke initiatieven bestaan er al? Wat zijn ervaringen met eerdere projecten? Wat zijn aandachtspunten? Misschien kan je wel samen een project starten? Drink samen een koffie, surf op het internet, sla een praatje op de gang, leer van elkaar en ontdek welke mooie samenwerkingen er mogelijk zijn.

Het was boeiende studiedag waar ik wholehearted van heb genoten. Ik luisterde, schreef, tekende, lachte en ging naar huis met een rugzak vol voer tot nadenken en inspiratie voor de verdere werking van Jongbloed!.