Archeologische resten Spaanse citadel onder KMSKA

Bij graafwerken in de patio’s van het KMSKA kwamen archeologische restanten van het Zuidkasteel, een 16^de-eeuwse citadel, aan het licht.

Het gaat om de hoofdmuur van de citadel en vermoedelijke restanten van kazematten en kazernes. Medewerkers van het agentschap Onroerend Erfgoed hebben de vondsten ter plaatse onderzocht. Ze kregen daarbij ondersteuning van de dienst archeologie van de Stad Antwerpen.

16de-eeuwse kaart omwalling met citadel (Stadsarchief Antwerpen)

Filips II en de hertog van Alva lieten de citadel bouwen in de 16^de eeuw – een politiek woelige periode – om de opstandige steden in de Nederlanden te bedwingen. Het bouwwerk nam bijna het volledige Zuid in beslag. Van de Schelde tot de leien en van de Marnix- tot de Bolivarplaats. Het was de Italiaanse ingenieur Paciotto die het Zuidkasteel ontwierp naar het model van de citadel van Turijn. De vijf hoeken waren voorzien van bastions of vijfhoekige uitsprongen. De citadel was omgeven door een gracht en werd aangesloten op de stadsomwalling. Binnenin waren kazernes voorzien voor 2000 soldaten. Het was van hieruit dat de Spaanse soldaten in 1576 tijdens de Spaanse furie al plunderend en moordend de stad binnentrokken. Tijdens de Belgische revolutie in 1830 was de citadel het laatste strategische bolwerk van het Nederlandse leger. Eind 19^de eeuw was Antwerpen in de ban van stadsverruiming en -vernieuwing. De stadsmuren werden afgebroken, de leien kwamen in de plaats. In 1874 moest ook de citadel eraan geloven.

Restanten van de citadel in één van de patio’s van het KMSKA – Foto Jesse Willems

Ondergronds is de blauwdruk van de citadel echter bewaard gebleven. Bij werkzaamheden op het Zuid komen er geregeld archeologische restanten aan het licht. Ook op de museumwerf dus, tijdens funderingswerken in de patio’s waar het nieuwe verticale museum zal komen.