Boekensteun: kunstenaarsboek uitgelicht

Het KMSKA bezit een 70-tal kunstenaarsboeken, voornamelijk uit de jaren 1970. Na 40 jaar vertonen sommige van die boeken krasse, kreuken, scheuren, verkleuring en verzuring. Dankzij Boekensteun kan ook jij het KMSKA helpen om zijn collectie kunstenaarsboeken in goede staat te bewaren en waar nodig te restaureren. In dit bericht gaat KMSKA-bibliothecaris Ingrid De Pourcq dieper in op één van de kunstenaarsboeken uit de museumcollectie: Portrait-pétales: Biopsie 13 van Eduard Bal en Bernard Heidsieck uit 1973

Bernard Heidsieck, Eduard Bal, PORTRAIT-PETALES Biopsie 13, Galerie Kontakt, Antwerpen, 1973.

Naar het schijnt was het uitgever-galerist Guy Schraenen die het initiatief nam tot de productie van het kunstenaarsboek Portrait-Pétales: Biopsie 13. Schraenen richtte in 1965 Galerie Kontakt op, waar hij meermaals werk van Antwerps beeldend kunstenaar Eduard Bal (1927-1999) presenteerde. Later richtte hij een uitgeverij op en bracht hij Ward Bal in contact met de Franse podiumdichter Bernard Heidsieck (1928-) om samen een kunstenaarsboek te creëren.

Poëzie, vliegtuigjes en een 45-toerenplaat

Heidsieck is een pionier van de ‘poésie sonore’ of auditieve poëzie, ontstaan met de opkomst van nieuwe technologieën in de jaren 1950. De dichter gebruikte een bandopnemer om geluidsfragmenten uit het dagelijkse leven op te nemen en te combineren met door hemzelf geschreven en voorgelezen gedichten. De teksten moesten niet gewoon gelezen, maar voorgedragen worden. Dat deed Heidsieck zelf op allerlei performances. Zijn Biopsies zijn korte gedichten over banale en toevallige gebeurtenissen, uitgaand van geluidsfragmenten uit zijn eigen leven.

Ward Bal gebruikte de Biopsie 13 om de gebeurtenissen in het gedicht uit te beelden met zijn bekende gevouwen papieren vliegers of vliegtuigjes. Helemaal in zijn stijl presenteert hij vier monochroom witte collages, waarbij hij de gevouwen vliegtuigjes in verschillende posities op een witte achtergrond kleeft. Zo speelt hij met licht en schaduw en balanceert hij op de grens tussen figuratief en abstract. De symboliek van het vallende vliegtuig mag de kijker-luisteraar zelf invullen …

Naast het gedicht, met voordrachtaanwijzingen, en de vier collages, bevat het boek ook een 45-toerenplaat met een opname van het gedicht. Van het kunstenaarsboek bestaat ook een versie waarbij zeefdrukken de collages vervangen.

Verzuurde lijm

Zoals je op een van de foto’s kan zien is op sommige plaatsen de lijm verzuurd en verhard, waardoor de vliegtuigjes loskomen van het blad en letterlijk uit het boek vallen. In het conservatie- en restauratieproject voor de kunstenaarsboeken van het KMSKA zullen we dit aanpakken.

Dit is je laatste kans om de kunstenaarsboeken van het KMSKA te redden. Steun ons vandaag nog en help ons zo om o.a. dit kunstenaarsboek met zijn kwetsbare onderdelen te herstellen en beter te bewaren.